Δευτέρα 14 Μαρτίου 2011

Εκλεκτικιστική αρχιτεκτονική και εκλεκτικιστικά αρχοντικά

Ἰδιάζουσα ὑπερκατασκευή μέ νεοκλασσικά καί ἐκλεκτικιστικά στοιχεῖα
στό κονάκι τοῦ Χαμδῆ Μπέη στήν ὁδό 4ης Ὀκτωβρίου.
(Φωτογραφία τοῦ 2003)
 




Νεοκλασσικά φουρούσια καί γαλλικές σιδεριές στό ἀρχοντικό Ἰσαάκ Δανιήλ
στήν ὁδό Ἐλευθερίου Βενιζέλου.
(Φωτογραφία τοῦ 2005)






Λαϊκότροπης ἀντίληψης ἀκαδημαϊκές ζωγραφικές διακοσμήσεις
στό ἀρχοντικό Μεταξᾶ στήν ὁδό Μάρκου Μπότσαρη.
(Φωτογραφία τοῦ 2004)





Πλίνθινη κατασκευή κατά τά πρότυπα τῆς Δυτικῆς Εὐρώπης
σέ κατοικία στήν ὁδό Ταξιαρχῶν.
(Φωτογραφία τοῦ 2001)



Νεοαναγεννησιακές διακοσμήσεις καί νεοκλασσική διάταξη στό μέγαρο τῆς Μητρόπολης στήν πλατεία Μητροπόλεως.
(Φωτογραφία τοῦ 2006)




Ποικιλομορφία διακοσμήσεων στό ἀρχοντικό Καραδήμογλου στήν ὁδό Ὀρφέως. (Φωτογραφία τοῦ 2007)




Κτήριο γραφείων – κατοικίας καπνεμπόρου μέ ἐκλεκτικιστικές διακοσμήσεις στήν περιοχή τῶν Καπναποθηκῶν σέ πάροδο τῆς ὁδοῦ Καπνεργατῶν.
(Φωτογραφία τοῦ 2007)





Σιδερένιο μπαλκόνι προστίθεται στήν πολυμορφία των διακοσμήσεων
στά ἀρχοντικά Κουγιουμτζόγλου στήν ὁδό Ἀντίκα.
(Φωτογραφία τοῦ 2006)






Τά δύο ἐν σειρᾶ κτήρια Κουγιουμτζόγλου στήν ὁδό Ἀντίκα.
(Φωτογραφία τοῦ 2005)



Τμῆμα τοῦ ἀρ­χο­ντι­κοῦ Κου­γιουμ­τζό­γλου-Κα­λού­δη στή γω­νία τῶν ὁδῶν Ὀρ­φέ­ως καί Ἀ­ντί­κα.  Ἐκλε­κτι­κι­στι­κή κα­τα­σκευή μέ ρω­μα­νι­κά στοι­χεῖ­α, βαμ­μέ­νη πρό­σφα­τα αὐθαί­ρε­τα. (Φω­το­γρα­φία τοῦ 2004)



Τά τέσσερα ἐν σειρᾶ  ἀρχοντικά τῆς οἰκογένειας Μιχάλογλου στήν ὁδό Ἁγίου Βλασίου, τά ὀνομαζόμενα Μιχαλογλέικα. Κατασκευές μέ στοιχεῖα ἀπό τήν ἀγγλική ἀστική παράδοση καί μέ συμμετρική νεοκλασσική διάταξη.
(Φωτογραφία τοῦ 1977)




Τό ἀρχοντικό Χασηρτζόγλου στήν ὁδό  Ἐλ. Βενιζέλου.  Ἐκλεκτικιστική 
κατασκευή μέ λόγια στοιχεῖα.
(Φωτογραφία τοῦ 2001)




Τό ἀρχοντικό Ἰσαάκ Δανιήλ στήν ὁδό  Ἐλ. Βενιζέλου. Τεράστια συμμετρική κατασκευή μέ διακοσμήσεις ἀπό πλίνθους, περίπλοκες σιδεριές καί πλίνθινους νεοκλασσικούς ψευδοκίονες. (Φωτογραφία τοῦ 2002).






Τό θέατρο-κινηματογράφος  Ἠλύσια, κτισμένο τό 1905 σέ ὕφος πρώιμης art deco  
στήν ὁδό Πινδάρου.
(Φωτογραφία τοῦ 2006) 




Λόγια στοιχεῖα καί τοπικές σιδεριές στό νεοκλασσικοῦ ὕφους ἀρχοντικό Χρηστίδη
στήν ὁμώνυμο ὁδό Χρηστίδη.
(Φωτογραφία τοῦ 2005)





Ἐκλεκτικιστικές διακοσμήσεις στά στηθαῖα τῶν καταστημάτων
στήν Κεντρική Πλατεία.
(Φωτογραφία τοῦ 2007)





Νεοαναγεννησιακές διακοσμήσεις καί τοπικές σιδεριές στό νεοκλασσικοῦ ὕφους ἀρχοντικό Μπλάτσιου στήν ὁδό Ταξιαρχῶν.
(Φωτογραφία τοῦ 2006)






Καμπύλο ἀέτωμα  κατά τά πρότυπα τῆς Φιλιππούπολης, γαλλικές σιδεριές καί λόγιο λαϊκό ὕφος στό ἀρχοντικό Στάλιου στήν  ὁδό  Ἐλ. Βενιζέλου.
(Φωτογραφία τοῦ 2006)





Νεοκλασσικές διακοσμήσεις σέ κατάστημα τῆς ὁδοῦ Βασ. Κωνσταντίνου. 
(Φωτογραφία τοῦ 2006)






Κύρια πύλη σέ ὕφος ρωμανικό, νεοκλασσικά στοιχεῖα καί γαλλικές σιδεριές στό ἀρχοντικό Ὀρφανίδη στήν ὁδό Μαυρομιχάλη.
(Φωτογραφία τοῦ 2005)






Κύρια πύλη σέ ὕφος ρωμανικό, νεοκλασσικά στοιχεῖα καί γαλλικές σιδεριές στό ἀρχοντικό Ὀρφανίδη στήν ὁδό Μαυρομιχάλη.
(Φωτογραφία τοῦ 2005)

 














Συνύπαρξη εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής και μοντέρνας αισθητικής στην περιοχή των Καπναποθηκών.
(Φωτογραφία του 2001)









Εκλεκτικιστικές διακοσμήσεις στο αρχοντικό Κουγιουμτζόγλου. 
(Φωτογραφία του 2000)





Μέ τήν παγκόσμια ἐπέκταση τῶν εὐρωπαϊκῶν αὐτοκρατοριῶν ἐμφανίζεται ἀπό τά μέσα τοῦ 19ου αἰώνα στήν εὐρωπαϊκή ἀρχιτεκτονική ὁ ἐκλεκτικισμός. Μέ τόν ὅρο αὐτό χαρακτηρίζουμε τόν ρυθμό πού δανείζεται στοιχεῖα καί ὕφος ἀπό διάφορες ἱστορικές περιόδους καί ποικίλες τεχνοτροπίες γιά νά τά συνδυάσει αἰσθητικά στήν ἀρχιτεκτονική δημιουργία, ὥστε νά συνυπάρχουν μέ ἐπιτυχία σέ ἕνα κτήριο. Πρόκειται γιά αἰσθητική ἀντίληψη πού ἔχει διεθνιστικό χαρακτῆρα καί ἱστορικιστικές διαστάσεις, ἐνῶ ἱκανοποιεῖ τήν τάση τοῦ 19ου αἰώνα γιά τόν ἐξωτισμό. Ὁ νεοκλασσικισμός δέν εἶναι πλέον παρά ἕνα στοιχεῖο ἀπό αὐτά πού ἐπιστρατεύει ὁ ἐκλεκτικισμός. Ἡ χρήση ρυθμῶν καί στοιχείων ἀπό διάφορες ἐποχές καί τεχνοτροπίες εὔκολα μεταλλάσσεται σέ ὑπερβολές, ὅπου ἡ ἔλλειψη λιτότητας καί μέτρου ἀφαιρεῖ ἀπό τό τελικό ἀποτέλεσμα τήν ἐσωτερική ἁρμονία. Συμβαίνει ἔτσι συχνά ἡ ἐκλεκτικιστική ἀρχιτεκτονική νά ἔχει τή μορφή τῆς ἀποτυχίας καί νά φθάνει μέχρι τό kitsh. Μέ τόν ἐκλεκτικισμό σηματοδοτεῖται τό τέλος τῆς ἐθνικῆς ἔκφρασης στήν ἀρχιτεκτονική, πρᾶγμα πού γιά τόν εὐρύτερο χῶρο τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολῆς σημαίνει τό τέλος τῆς παραδοσιακῆς ἀρχιτεκτονικῆς.
Ὁ ἐκλεκτικισμός ἀπευθύνεται κυρίως στίς ἀνώτερες κοινωνικές τάξεις, ἀφοῦ ἡ σχεδίαση καί ἡ κατασκευή ἐκλεκτικιστικῶν κτηρίων προϋποθέτει εἰδικευμένους ἀρχιτέκτονες καί κατασκευαστές καί ὑπολογίσιμη οἰκονομική δαπάνη.
Κέντρο τῆς ἀνάπτυξης τοῦ ἐκλεκτικισμοῦ ἦταν τό Παρίσι μέ ἀφορμή τίς μεγάλες ἀναπλάσεις πού ἔγιναν σέ αὐτή τήν πόλη. Ἡ ραγδαία ἀνάπτυξη τῆς Βουδαπέστης τήν κατέστησε χῶρο ἔκθεσης τῶν ἐκλεκτικιστικῶν δημιουργημάτων, ὅπως ἔγινε στή Βιέννη καί τίς Βρυξέλλες. Στό Ἑλληνικό Βασίλειο ὁ ἐκλεκτικισμός δέν εἶχε ἐπιτυχία γιά ἱστορικούς καί κοινωνικούς λόγους, ἀλλά κυρίως λόγω τῆς αἴγλης τοῦ νεοκλασσικισμοῦ.
Τήν ἴδια ἐποχή ἡ Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία βρισκόταν μέσα σέ μία προσπάθεια ριζικοῦ ἐκσυγχρονισμοῦ. Ὁ ἐκσυγχρονισμός τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας εἶναι κατ’ οὐσία ἐξευρωπαϊσμός. Οἱ μεγάλες πόλεις τῆς Αὐτοκρατορίας γίνονται καθρέπτες καί πεδίο τοῦ ἐκσυγχρονισμοῦ πού ἔχει εὐρωπαϊκή ὄψη. Τό Πέραν στήν Κωνσταντινούπολη, ἡ Θεσσαλονίκη, τό Μοναστήρι, ἡ Σμύρνη καί οἱ μικρότερες πόλεις τῆς Αὐτοκρατορίας ἀνοικοδομοῦνται μέ πρότυπα πού ἔρχονται κατ’ εὐθείαν ἀπό τήν Κεντρική Εὐρώπη. Ὁ ἐκλεκτικισμός ταιριάζει στήν πολυεθνική καί πολυπολιτισμική σύνθεση τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας καί ὡς αἰσθητικό κίνημα ἀναπτύσσεται τήν ἐποχή κατά τήν ὁποία ἡ μεταρρυθμιστική προσπάθεια στήν Αὐτοκρατορία δημιουργεῖ μία πολυεθνική καί εὐημερούσα ἀστική τάξη.
Στήν Ξάνθη συμβαίνει κατά τό δεύτερο μισό τοῦ 19ου αἰώνα ἀνοικοδόμηση πού τροφοδοτεῖται ἀπό τά εἰσοδήματα πού ἀποφέρει τό ἐμπόριο τοῦ καπνοῦ. Ἡ ἀνέγερση τῶν μεγάρων τῶν πλούσιων ἐμπόρων τοῦ καπνοῦ γίνεται σύμφωνα μέ τόν συρμό τῆς ἐποχῆς, ἀλλά μέ τή βοήθεια μετακλητῶν, κατά κανόνα, ἀρχιτεκτόνων. Ἡ σχεδίαση καί ἡ πραγματοποίηση μιᾶς ὄψης ἑνός ἐκλεκτικιστικοῦ κτίσματος ἀπαιτεῖ γνώσεις καί δεξιότητες πού οἱ ἁπλοί ἐμπειροτέχνες καί οἱ ἁπλοί τεχνῖτες δέν διαθέτουν. Ἔτσι, τά ἀρχοντικά τῶν ἐμπόρων τοῦ καπνοῦ τῆς Ξάνθης συνοψίζουν τίς ἀρχιτεκτονικές ἀντιλήψεις τῆς ἐποχῆς, ἀλλά καί σηματοδοτοῦν τό τέλος τῆς παραδοσιακῆς ἀρχιτεκτονικῆς στήν Ἀνατολή.
Χαρακτηριστικό δεῖγμα ἐκλεκτικισμοῦ στήν Ξάνθη εἶναι τό ἀρχοντικό Ἰσαάκ Δανιήλ στήν ὁδό Ἐλευθερίου Βενιζέλου, τό λεγόμενο "Μεγάλο Σπίτι". Εἶναι ἕνα τεράστιο κτίσμα τῶν ἀρχῶν τοῦ 20οῦ αἰώνα πού θέλει νά ἐντυπωσιάζει. Χαρακτηριστική εἶναι ἡ μέχρι ὑπερβολῆς χρήση διακοσμητικῶν στοιχείων, ὅπως τό κόκκινο τοῦβλο, οἱ ψευδοκίονες καί οἱ σιδεριές. Τά βαριά σκοῦρα χρώματα καί ἡ ὑπερβολή τῆς κατασκευῆς παραπέμπουν σέ γοτθικά περιβάλλοντα τῆς Βόρειας Εὐρώπης καί στή νεο-γοτθική ἀρχιτεκτονική τοῦ ρομαντικοῦ κινήματος.
Δεῖγμα ἐκλεκτικισμοῦ ἀποτελεῖ καί τό ἀρχοντικό Ὀρφανίδη πού σήμερα στεγάζει τό Δημαρχεῖο Ξάνθης. Πρόκειται γιά συμμετρική κατασκευή μέ τετράγωνο ἀέτωμα καί ἐπένδυση μέ πλάκες ροδίζουσας πέτρας τοῦ λατομείου τῆς Μάνδρας τῶν Ἀβδήρων. Στό ἰσόγειο κυριαρχοῦν βαριές πόρθες, τῶν ὁποίων οἱ παραστάδες ἔχουν ὕφος ρωμανικό. Τό ἐσωτερικό διατάσσεται γύρω ἀπό τεράστια σάλα στόν ὄροφο στήν ὁποία ὁδηγεῖ μεγάλη μνημειακή διπλή σκάλα. Ἐσωτερικά ὑπάρχει ἀφθονία ἀπό σιδεριές καί γύψινες διακοσμήσεις.
Ἐκλεκτικιστικά εἶναι καί τά κτήρια ἐν σειρᾶ πού ἀνήγειραν οἰκογένειες καπνεμπόρων. Τέτοια εἶναι καί τά τέσσερα κτήρια τά ὀνομαζόμενα Μιχαλογλέικα πού ἀνήγειρε ὁ καπνέμπορος Ἰωάννης Μιχάλογλου στήν ὁδό Ἁγίου Βλασίου. Εἶναι συμμετρικές κατασκευές μέ διακόσμηση μέ πλίνθους κατά τά πρότυπα τῆς ἀγγλικῆς ἀστικῆς κατοικίας. Οἱ στεγασμένες εἴσοδοι ὑποστηρίζουν μεγάλα μπαλκόνια μέ διακόσμηση ἀπό τοπικές σιδεριές.
Δείγματα χαρακτηριστικοῦ ἐκλεκτικισμοῦ ἀποτελοῦν τά τρία σπίτια πού βρίσκονται στή σειρά στήν ὁδό Ἀντίκα καί ἀνεγέρθηκαν τή δεκαετία τοῦ 1870 ἀπό τήν οἰκογένεια Κουγιουμτζόγλου. Τό πρῶτο ἀπό αὐτά ἀποτελεῖ κομψή κατασκευή πού ἐμπνέεται ἀπό τή ρωμανική ἀρχιτεκτονική τῆς Κεντρικῆς Εὐρώπης. Στεγάζει σήμερα ὑπηρεσίες τοῦ Δήμου Ξάνθης. Τά δύο ἑπόμενα εἶναι πανομοιότυπα καί σχεδιάσθηκαν ἀπό Ρῶσσο ἀρχιτέκτονα μέ ἄφθονη χρήση πλίνθινης διακόσμησης. Χρησιμοποιοῦνται σήμερα ἀναστηλωμένα ὡς λαογραφικό Μουσεῖο τῆς ΦΕΞ.
Ἐκλεκτικιστικῆς ἀρχιτεκτονικῆς εἶναι καί τό μέγαρο Χασηρτζόγλου στήν ὁδό Ἐλευθερίου Βενιζέλου, ὅπου λόγια στοιχεῖα συνθέτουν συμμετρική κατασκευή πού στεφανώνεται ἀπό μεγάλο ἀέτωμα.
Εὐρεία χρήση ἐκλεκτικιστικῶν στοιχείων γίνεται καί στήν περιοχή τῶν καπναποθηκῶν ὅπου τά ἀετώματα πολλῶν ἀπό αὐτές ἐπιλέγουν ποικίλες διακοσμήσεις καί ὅπου τά κτήρια τῶν γραφείων καί τῶν κατοικιῶν τῶν καπνεμπόρων ἀκολουθοῦν πιστά τήν ἐκλεκτικιστική ἐπιλογή. Χαρακτηριστικό δεῖγμα εἶναι τό μέγαρο γραφείων καί κατοικία στή συνοικία Δώδεκα Ἀποστόλων πού σήμερα χρησιμοποιεῖται ὡς νηπιαγωγεῖο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου